Ι. Στεφάν Μαλλαρμέ, Μιμική

Στεφάν Μαλλαρμέ

 Μιμική^*

Η σιωπή, μόνη πολυτέλεια μετά τις ρίμες, της οποίας το νόημα μία ορχήστρα, με το χρυσάφι της, τα στοχαστικά και δειλινά της αγγίγματα, δεν κάνει άλλο από το να το εξισώνει με μία σκοτωμένη ωδή και που εναπόκειται στον ποιητή η πρόκληση να το μεταφράσει! Η σιωπή στα απομεσήμερα της μουσικής∙ την ανακαλύπτω, με ικανοποίηση, επίσης, απέναντι στην πάντοτε πρωτότυπη επανεμφάνιση του Πιερότου ή του συγκινητικού και εκλεπτυσμένου μίμου Πωλ Μαργκερίτ.

Έτσι έχει αυτός ο ΠΙΕΡΟΤΟΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΤΟΥ, συντεθειμένος και συνταγμένος από τον ίδιο, ένας σιωπηλός μονόλογος, που το φάντασμα, λευκό σα μια σελίδα που δε γράφηκε ακόμα, κυριαρχεί, τόσο μέσω του προσώπου όσο και μέσω των χειρονομιών, ολοκληρωτικά στην ψυχή του. Μία δίνη απλοϊκών ή νεογέννητων επιχειρημάτων αναδύεται, που απολαμβάνει να συλλαμβάνει κανείς με βεβαιότητα: η αισθητική του ύφους πιο κοντά στις αρχές από οτιδήποτε άλλο! Τίποτε σε αυτή την περιοχή του καπρίτσιου που να ανταγωνίζεται το απλοποιητικό άμεσο ένστικτο… Τούτο: «Η σκηνή δεν εξεικονίζει παρά την ιδέα, ποτέ μία ενεργή πράξη, σε έναν υμένα (από όπου ξεχύνεται το Όνειρο), φαύλο αλλά ιερό, ανάμεσα στον πόθο και την εκπλήρωση, τη διείσδυση και την ανάμνησή της: εδώ προσπερνώντας, εκεί αναπολώντας, στο μέλλον, στο παρελθόν, πίσω από μια επίπλαστη εμφάνιση του παρόντος. Έτσι λειτουργεί ο Μίμος, του οποίου το παιχνίδι περιορίζεται σε έναν αέναο υπαινιγμό χωρίς να σπάσει τον καθρέφτη: εγκαθιστά, έτσι, ένα μέσο, καθαρό, μυθοπλασίας». Λιγότερο από χίλιες γραμμές, ο ρόλος, (αυτός) που τον διαβάζει, αμέσως καταλαβαίνει τους κανόνες, σα να βρίσκεται μπροστά στο σανίδι, ταπεινός τους εκπρόσωπος. Έκπληξη, συνοδεύοντας το τέχνασμα μιας σημειογραφίας συναισθημάτων μέσω φράσεων που δεν προφέρθηκαν ποτέ —που, στη μοναδική περίπτωση, ίσως, με αυθεντικότητα, ανάμεσα στα φύλλα και το βλέμμα βασιλεύει ακόμα μία σιωπή, προϋπόθεση και απόλαυση της ανάγνωσης. 

Μετάφραση: Μαριάννα Δώδου 

^*  Ο Μαλλαρμέ γράφει το ποίημα «Μιμική» έχοντας στα χέρια του τη δεύτερη έκδοση του λιμπρέτου ενός μιμοδράματος, το οποίο γράφτηκε από τον ίδιο τον Μίμο που το εκτέλεσε, ονόματι Πωλ Μαργκερίτ, εκ των υστέρων, μετά την παράσταση. Το λιμπρέτο, επιχειρεί να μεταγράψει με λέξεις τη σιωπηλή και αμιγώς νοηματική γλώσσα του σώματος: ο Μίμος – Πιερότος αναμιμνήσκεται επί σκηνής το σχεδιασμό και την εκτέλεση της δολοφονίας της άπιστης γυναίκας του Κολομπίνας, αναπαριστώντας τα στο παρόν. Η δολοφονία έλαβε χώρα αναίμακτα: ο άντρας έδεσε στο κρεβάτι τη γυναίκα του και τις γαργάλησε τις πατούσες, μέχρι που αυτή πέθανε από τα γέλια. Ο Μίμος υποδύεται εναλλασσόμενα και τους δύο ρόλους, ως ανδρόγυνος. Μετά την αναπαράσταση του θανάτου της Κολομπίνας, ο Πιερότος καταλαμβάνεται ο ίδιος από το μαρτύριο του γαργαλητού και πεθαίνει – αυτοκτονεί κατά τον ίδιο τρόπο, μπροστά στο πορτρέτο της γυναίκας του, στα πόδια του θύματός του, που εμφανίζεται να ζωντανεύει γελώντας ακράτητα. Το λιμπρέτο παραπέμπει σε σχετική θεματική του Θεόφιλου Γκωτιέ με άμεση αναφορά στην Comedia dell’arte.